"Beethovens laatste pianosonates heb ik jarenlang niet op concerten durven spelen. Pas toen ik 57 geworden was en mij realiseerde nu ouder te zijn dan de componist ooit geworden is, veranderde dat. Ik ontdekte toen dat Beethoven in deze werken de liefde heeft willen uitdrukken die hij in zijn leven nooit heeft kunnen geven aan een vrouw." Aldus lichtte Krystian Zimerman zijn programma toe tijdens zijn Beethoven-recital, zondagavond in het Concertgebouw.
Zimerman is allesbehalve het type pianist dat met routinematig vertolkt standaardrepertoire de wereld over trekt. Ieder programma betekent voor hem een langdurig project van research alvorens hij ermee het podium opgaat. Ter voorbereiding op zijn huidige recital met Beethovens Sonates opus 109, 100 en 111 verdiepte Zimerman zich uitvoerig in het leven van de componist, diens doofheid, mentale toestand en speelde hij de werken op fortepiano's. Tegelijk bouwde hij eigenhandig een mechaniek voor zijn eigen Steinway-vleugel dat hij afregelde en intoneerde om Beethovens late werken zo goed mogelijk tot hun recht te kunnen laten komen. Geen pianist die zover gaat en die dat überhaupt kan!
Het resultaat was verbluffend. Had Zimermans spel de laatste jaren soms iets gekunstelds en was zijn toon vaak onverbiddelijk hard, dit keer viel alles muzikaal op zijn plaats. Met de bladmuziek op de lessenaar wist hij Beethovens muziek tot in de kleinste finesses zeer expressief en met een gloeiend liefdesvuur weer te geven. Met uitzondering van het pittige tweede deel van Sonate opus 110 en het stormachtige openingsdeel van opus 111 was Zimermans toon mild en zangerig. Het eerste deel van de Sonate in E opus 109 klonk licht, ritmisch vrij en fantasievol. Deze hele sonate werd vanuit lyriek benaderd.
Die poëtische sfeer zette hij voort in de Sonate in As, opus 110. Alles was hier even mooi, maar speciaal genoemd moet het 'halfpedaal' worden dat hij in de fuga gebruikte, waardoor het klonk als een orgel in een kathedraal, maar waarbij de absolute helderheid gewaarborgd bleef. Onnavolgbaar fraaie passages waren te horen in het afsluitende Arietta uit de Sonate in c opus 111.
Was dit dan het ultieme Beethovenspel? Ja en nee. Een grotere precisie in de uitvoering is nauwelijks voorstelbaar en weinigen graven in hun interpretatie zo diep als Krystian Zimerman. Maar tegelijk verdwijnt een van de meest wezenlijke karaktereigenschappen van Beethoven: het improvisatorische en spontane, want Zimerman laat niets aan het toeval over.
Recensent: Christo Lelie
source: http://www.meesterpianisten.nl
